Serologie

Serologie bij COVID-19

Sinds 6 april heeft Streeklab Haarlem een serologische test beschikbaar om een doorgemaakte COVID-19 infectie met het SARS-CoV-2 virus vast te stellen. Omdat er rondom serologie bij COVID-19 nog veel onduidelijkheid heerst en op dit moment heel veel ongevalideerde testen op de markt komen, is hieronder alle informatie over deze test bij het Streeklab op een rij gezet.

Sensitiviteit en specificiteit

De serologische test die Streeklab Haarlem uitvoert, detecteert specifieke IgM en IgG antistoffen tegen SARS-CoV-2. De test is door Streeklab Haarlem klinisch gevalideerd. Hierbij werd geen kruisreactiviteit met non-SARS coronavirussen of andere virale luchtweginfecties gezien. In een uitgebreide validatie door de afdeling medische microbiologie van het Amsterdam UMC werd daarnaast in meer dan 350 sera van verschillende soorten infecties en auto-immuunziekten een hoge specificiteit van 98% voor IgG en 96% voor IgM gevonden.

Bij 23 PCR-positieve patiënten uit het Spaarne Gasthuis werd gezien dat IgM in een enkel geval al na 3-5 dagen positief kan zijn, maar de sensitiviteit van de serologie in de eerste week is laag. Echter in alle monsters die 10 dagen na de eerste ziektedag waren afgenomen, kon IgG worden aangetoond.

De test is daarmee specifiek en sensitief voor het vaststellen van een doorgemaakte COVID-19 infectie bij deze groep opgenomen patiënten, mits het monster op dag 10 of later na de eerste ziektedag wordt afgenomen. Er is nog weinig bekend over de sensitiviteit bij subklinische infecties, maar er zijn aanwijzingen dat seroconversie later kan optreden. In het algemeen wordt daarom geadviseerd om een periode van 14-21 dagen na de eerste ziektedag aan te houden voor het inzetten van serologisch onderzoek naar een doorgemaakte infectie. Aangezien de specificiteit hoog is, is het risico op fout-positieve uitslagen klein.

Gebruik van SARS-CoV-2 serologie

Serologie kan op twee manieren worden ingezet bij COVID-19 infecties. Bij sommige patiënten verloopt de ziekte bifasisch, waarbij na een eerste griepachtige periode van een bovenste luchtweginfectie er in de tweede week een plotselinge verslechtering optreedt met een beeld van pneumonie en longschade. Hierbij kan de PCR van de bovenste luchtwegen alweer negatief zijn. Literatuur laat zien dat in deze gevallen de serologie aanvullend gebruikt kan worden naast de PCR op een dieper respiratoir materiaal.

Daarnaast kan met serologie een doorgemaakte infectie worden vastgesteld bij asymptomatische personen. Met name bij zorgmedewerkers die veel in contact komen met COVID-19 patiënten, kan het van belang zijn om te weten of zij de infectie al hebben gehad. Hoewel dit in deze vroege fase van de pandemie nog niet uitgebreid kon worden onderzocht, wordt aangenomen dat de kans op re-infectie zeer klein is, op basis van de productie van neutraliserende IgG antistoffen na infectie en de ervaringen met andere coronavirussen, zoals SARS-CoV-1 en MERS.

Omdat de eerste serologische testen nu pas beschikbaar komen voor gebruik, is er nog geen landelijk beleid over het inzetten van serologie bij zorgmedewerkers. Bij personen met klachten blijft de PCR op een keel- of nasopharynxuitstrijk nog steeds de aangewezen diagnostiek.

Aanvragen van SARS-CoV-2 serologie: venapunctie of vingerprik

Voor de serologie is serum uit een stolbuis nodig. Dit kan afgenomen worden via de reguliere venapunctie op de bekende prikposten in de huisartsenpraktijken en direct bij Atalmedial. Streeklab biedt ook de mogelijkheid om serum via een vingerprik af te nemen en op te sturen naar het lab. Hiervoor stelt Streeklab afnamesets beschikbaar (te bestellen via onze webshop), waar alle benodigdheden inzitten voor afname en transport, inclusief een speciale stolbuis om het vingerprikbloed op te vangen. Hiermee kan het bloed gemakkelijk thuis of op locatie worden afgenomen.

Indien de patiënt niet mobiel is of niet door een kennis/familielid naar een prikpost of prikpoli begeleid kan worden, dan kan de huisarts een thuisafname bestellen. AtalMedial plant dan a.d.h.v. een rooster de bloedafname in.

U kunt dus een diagnostiekaanvraag bij Streeklab Haarlem doen, maar er dient eerst te worden overlegd met de dienstdoend arts-microbioloog van Streeklab Haarlem via 023-5307800 (die dan overlegt met AtalMedial) over indicatie/mogelijkheden voor afname thuis.

Zorgdomein:

•  ‘Coronavirus SARS-CoV-2 IgM/IgG’ onder materiaal ‘Bloed’ en onder probleemgroep ’03. Infectieziekten Luchtwegen’
• Maak hierbij een keuze tussen de venapunctie of de vingerprik. De vingerprik kan alleen aangevraagd worden als u beschikt over de afnameset.

Papieren aanvraagformulier:

• Gebruik voor de venapunctie het standaard Aanvraagformulier Infectieserologie en noteer onder overig onderzoek ‘Coronavirus IgM/IgG’
• In de afnameset voor vingerprikbloed zit een papieren aanvraagformulier met uw eigen praktijkcode.

N.B. De afnamesets voor vingerprikbloed die Streeklab Haarlem beschikbaar stelt, betreffen de thuisafname van bloed, geen thuistest. De serologische sneltesten die op dit moment op de markt komen, zijn alleen gecertificeerd voor gebruik op een laboratorium, niet voor thuisgebruik. Ook zijn deze testen veel minder betrouwbaar als volbloed van een vingerprik, dus inclusief erythrocyten, direct in de test wordt gebruikt, in plaats van serum uit een stolbuis. Streeklab Haarlem voert de serologische testen daarom alleen uit op serum.